O postaciach wyrazistych, takich, które zapisały się w jakiś sposób w dziejach historii, lubi się pisać i mówić. Więcej – ich życie oraz wydarzenia z nimi związane często stają się przedmiotem działań twórczych. Wojciech Jaruzelski należy do grona osób, o których powstał niejeden film, a nawet (jedna) sztuka teatralna.

Pierwszy film o Jaruzelskim powstał na krótko po upadku komunizmu w Polsce, bo w roku 1992. Był to Generał w reżyserii Bolesława Sulika – produkcja dokumentalna, w której w ciągu 90 minut przedstawione zostały kulisy wprowadzenia stanu wojennego. W filmie wykorzystano obszerne fragmenty rozmowy z Jaruzelskim, a całą sytuację polityczną opisano z jego perspektywy. Po tej produkcji temat życia i działalności Generała ucichł na kilka lat. Dopiero w nowym stuleciu, w 2001 roku, wyemitowany został kolejny film o Jaruzelskim – Noc z generałem w reżyserii Marii Zmarz-Koczanowicz. On dopiero zainicjował całą, powiedzieć można, serię dokumentów przedstawiających życie Jaruzelskiego, a przede wszystkim – podjętą przez niego decyzję, która zaważyła na losach kraju.

Noc z generałem, dokument zrealizowany przez wybitną reportażystkę, Teresę Torańską, ma charakter dwuwątkowy. Rzecz dzieje się w nocy z 12 na 13 grudnia, a więc w rocznicę wprowadzenia stanu wojennego. Przez szereg lat właśnie w tę noc pod domem Jaruzelskiego gromadziły się setki demonstrantów, którzy domagali się osądzenia Generała za czyn, którego dokonał. Z nimi właśnie rozmawia Torańska, a także z samym Jaruzelskim. Przeplatają się więc w dokumencie dwie perspektywy – Generała i demonstrantów.

W podobny sposób (na bazie wywiadu z Jaruzelskim) zrealizowane zostały następne produkcje, takie jak Sekret generała (2003) i Generał Wojciech Jaruzelski (2008). Kolejny film, zatytułowany Towarzysz generał (2009), autorstwa Roberta Kaczmarka i Grzegorza Brauna, sam w sobie wzbudził wiele kontrowersji. Mimo wykorzystania przez autorów licznych materiałów dokumentalnych, film został odebrany źle. Głównym powodem były ton oskarżycielski, jaki został przyjęty w produkcji, a także plagiat, jakiego mieli – według Teresy Torańskiej – dopuścić się jego twórcy. Telewizja zaprzestała emisji dokumentu, ale Kaczmarek i Braun, niezrażeni, trzy lata później stworzyli nowy film, zatytułowany tym razem Towarzysz generał idzie na wojnę.

Autor: Danuta Kuśmierska